Page 202 - VKBP2

÷àòëåâøåìóñÿ ïîäîáíî áîðîçäå”. Òàêæå áîðîçäà, ðåçóëüòàò
âñïàøêè, èíîñêàçàòåëüíî íàìåêàåò íà ðàâíûì æå îáðàçîì
òÿæêèé è äîëãèé ïðîöåññ òðóäà ïðèâíåñåíèÿ êóëüòóðû –
êàðòèííî, íàãëÿäíî.
1831 Ëèáî “ïîïàñòü ê Íèì”. ïîòðàùåòå – èíô. óãîäèòü (ñð. óêðà-
èíñê. ïîòðàôèòè ïîïàñòü; óãîäèòü; ïîëüñê. potrafiæ ïîïàñòü;
óãîäèòü).
1832 Ñëîâîôîðìà ýòîãî èìåíè àñêëä âñòðå÷àåòñÿ âî Âëåñêíèãå
11 ðàç, àñêîëä – 1, àñêëäè (ìí. ÷.) – òàêæå 1 ðàç. (Åñòü åùå ñîêðà- áåíû îíè áûëè â ðàçíûõ ìåñòàõ). Èìåíà èõ ñêàíäèíàâñêèå.
ùåííûå íàïèñàíèÿ, àñêû, àñüê è àñê, ïî îäíîìó ðàçó.) Èç ýòîãî
âèäíî, ÷òî ñîâðåìåííîå íàïèñàíèå ýòîãî èìåíè ñ ìÿãêèì
çíàêîì è ïðîèçíîñèìîå ñ óäàðåíèåì íà êîíå÷íîì ñëîãå –
ïîçäíåéøåå, à â äðåâíîñòè ýòî èìÿ ïðîèçíîñèëîñü ñ òâåð-
äûì ë è, êàê ïðåäïîëàãàåòñÿ â ñâÿçè ñ åãî íàïèñàíèåì, ñ
óäàðåíèåì íà ïåðâîé ãëàñíîé.
1833 çàõöü (ôîíåòè÷. çàõ¤öü) – æåëàíèå; ïîæåëàíèå (ñð. ïîëüñê.
zachcianka ïðèõîòü, æåëàíèå; zachcieæ çàõîòåòü, ïîæåëàòü;
zachêcaæ ïîîùðÿòü, îáîäðÿòü; zachêta ïîîùðåíèå, îáîäðåíèå,
ñòèìóë). Ä.Ä. ïèøåò: “äëÿ çàùèòû íàøåé” – ñð. òæ. çàõöåíü
(âîçì., âì. *çàõ(è)ùå(íü)) – çàùèòà; òæ. çàõèòå, çàõèùå – çàùèòà.
1834 ñåòå – 1. èñòèííîå ◊ äî ñåòå – áóêâ. äî èñòèíû, ò.å. ïîèñòèíå. óãîâîðèë (?) âñåõ è íà ïðåñòîëå ñåë ïðåæäå åãî”. Ñîâåðøåí-
1835 Ò.å., èñïîëüçóÿ ñîâðåìåííîå âûðàæåíèå, “áóäó÷è Ãðå-
êîì”. ÿêî – 1. êàê (òæ. â êà÷åñòâå êîãî-ë., ïåðåâîäèòñÿ
êîñâ. ïàäåæîì).
1836 èåëàíñòèå – åëàíñêèå/ ýëëèíñêèå.
1837 Èíôèíèòèâíàÿ êîíñòðóêöèÿ ïðî ãîñòèå èåëàíñòèå õðÿíåòå, ñ ïðî-
ñòûì ñîþçîì ïðî, “äëÿ”, íå èìåÿ â ñîâðåìåííîì ðóññêîì
áóêâàëüíîé àíàëîãèè, ïåðåâîäèòñÿ ñ ïîìîùüþ êîíñòðóêöèè
“äëÿ òîãî, ÷òîáû”.
1838 èäÿùè ñóòå – êîíñòðóêöèÿ ñ ïðè÷àñòèåì íàñòîÿùåãî âðåìå-
íè, ïîäîáíàÿ (ïî ôîðìå) ñîâðåìåííîìó àíãëèéñêîìó (they)
are going – “(îíè) èäóò”, áóêâ. “(îíè) ñóòü èäóùèå”. Ïðàâ-
äà, ñìûñë àíãëèéñêîãî âûðàæåíèÿ íå âïîëíå òîò, ÷òî ó äðåâ-
íåðóññêîãî, è îçíà÷àåò, ÷òî îíè ñåé÷àñ, â äàííûé ìîìåíò
èäóò, à èäÿùè ñóòå – [îíè] ñóòü õîäÿùèå. Ïðèáëèçèòåëüíàÿ àíà-
ëîãèÿ òóò â òîì, ÷òî óïîòðåáëåíî ïðè÷àñòèå – ÷òî è â òîì è
äðóãîì ñëó÷àå îòëè÷àåòñÿ îò ñîâðåìåííîãî ðóññêîãî óïîò-
ðåáëåíèÿ.
400
1839 Ñëîâî íåïðÿ â óïîòðåáëåííîé çäåñü ôîðìå, ñ ÿ íà êîíöå,
ôîíåòè÷åñêè óäèâèòåëüíî ñîâïàäàåò ñî ñëîâîñî÷åòàíèåì íå
ïðÿ – “íå âîéíà”
1840 Îêîí÷àíèå -ñ ÿâíî ãîâîðèò î òîì, ÷òî ýòî ãðå÷åñêîå (ýë-
ëèíñêîå) èìÿ.
1841 åëàíåñòü – Ýëàíåö/ Ýëëèí, ýòíîíèì, áóêâ. ïðèòÿæ. ýëëèí-
ñêèé. Ä.Ä. ïèøåò: “Àñêîëüä è Äèð â ëåòîïèñÿõ óïîìèíàþò-
ñÿ âìåñòå âïëîòü äî èõ óáèéñòâà Îëåãîì â 882 ã. (õîòÿ ïîãðå-
Ïî ëåòîïèñè, îíè áîÿðå Ðþðèêà, ïî ßíó Äëóãîøó (ïîëüñêî-
ìó èñòîðèêó XV â.), – ïîòîìêè Êèÿ.”
1842 îðöå – ïð. âð. 3 ë. åä. ÷. ãîâîðèë.
1843 ñüâà (ôîíåòè÷. âàðèàíò ìåñò-ÿ ñâà) – âîçâðàòí.-ïðèòÿæ.
ìåñòîèì. ñâîÿ; âñÿ; ñåáå (âñå çíà÷åíèÿ ñì.: ñâà – 1. âîçâðàòí.-
ïðèòÿæ. ìåñòîèì. ñâîé, ~ÿ, ~å, ~è, ~èõ, ~èìè; ñåáå) ◊ î ñüâà –
î ñåáå.
1844 òëå – ïð. âð. 3 ë. åä. ÷. äàâèë; ïîäàâëÿë (ñð. ïîëüñê. t³uc
áèòü, êîëîòèòü, òîëî÷ü; ðàçáèâàòü, äðîáèòü; t³umiæ óñìèðÿòü,
ïîäàâëÿòü, çàãëóøàòü; ðóññê. òîëêàòü; òîëî÷ü; ÷åøñê. tlumiti
ïîäàâëÿòü, ñäåðæèâàòü). Ä.Ä. ïèøåò: “À Äèðîñ ãðå÷åñêèé
íî íåïîíÿòíî, ÷òî â ýòîì ïðåäëîæåíèè ìîæíî ïîíÿòü êàê
“ïðåñòîë”, è, êðîìå òîãî, ðàçâå òëå ïîõîæå íà “óãîâîðèë”?..
îâå – 1. èì., îáù. ï. òå; îíè; òåõ; èõ.
1845 îâðàæäå – ïð. âð. 3 ë. åä. ÷. ïîðàçèë; ïîáåäèë; îäîëåë.
1846 òå – 5. (ôîíåòè÷. ò¤) – òîìó/ ýòîìó; òîãî/ ýòîãî.
1847 âðãà <îò *âðàãú> – âèí. ï. ì. ð. âðàãà. Òàêæå, âîçìîæíî,
“âàðÿãà”.
1848 ðåùåíå – 1. ñêàçàííîå; ðå÷åííîå 2. ðå÷åíèÿ. Ä.Ä. ïèøåò
“èçðå÷åíèÿ”, íî “èçðå÷åíèÿ” ñåé÷àñ îçíà÷àåò íå “ñêàçàí-
íîå”, à “âûñêàçûâàíèå”, äàæå “öèòàòà”.
1849 áåíäüùå – ïåðô. ô. 3 ë. ìí. ÷. áóäóò.
1850 âðçè <îò *âðàãú> – èì., âèí. ï. ìí. ÷. îò âðàãè. Òàêæå,
âîçìîæíî, “âàðÿãè”. Íà òàêîå ïðî÷òåíèå íàìåêàåò èäóùåå
ñëåäîì âðÿçè <îò *âàð¤çü/ âàð¤ãú/ â(à)ðÿãú> – èì. ï. ìí. ÷. âàðÿãè.
1851 Ä.Ä. ïèøåò “ñåáå ïðèíîñÿò æåðòâû” – õîòü âàðÿæñêàÿ
âåðà è îòëè÷àëîñü îò ðóññêîé, íî íå íàñòîëüêî æå, ÷òî îíè
ñåáÿ áîãàìè ñ÷èòàëè è ñåáå æåðòâû ïðèíîñèëè!
401